ارتفاع‌زدگی یا بیماری ارتفاع
ارتفاع‌زدگی یا بیماری ارتفاع
به گزارش بی اس ام اس بیماری ارتفاع یا ارتفاع‌زدگی ناشی از کاهش میزان اکسیژن هوا در ارتفاعات بالا است. این عارضه اغلب افرادی را که در ارتفاعات پایین زندگی می‌کنند و به ارتفاعات 2500 متر و بالاتر سفر می‌کنند، گرفتار می‌کند.
کوهنوردی در برف
شایع‌ترین علائم بیماری ارتفاع سرگیجه،
سیاهی رفتن چشم‌ها، سردرد، ضعف، بیخوابی و دل‌آشوبی است.افرادی که دچار
علائم شدید می‌شوند باید فورا به ارتفاع پایین‌تر بیایند.برای پیشگیری از
این عارضه باید در هنگام کوهنوردی به تدریج به ارتفاعات بالاتر صعود کرد و
به بدن امکان داد تا در طول چند روز، با میزان کم اکسیژن تطبیق پیدا
کند.همچنین باید سعی کنید شب‌ها در ارتفاعی پایین تر از ارتفاعی که روز در
آن هستید، بخوابید.
علل بیماری ارتفاع
در سطح دریا غلظت اکسیژن حدود 21 درصد است و
فشار بارومتری به‌طور میانگین 760 میلی‌متر جیوه است.با زیاد شدن ارتفاع،
غلظت اکسیژن در همان حد باقی می‌ماند، ولی تعداد مولکول های اکسیژن در هر
تنفس کاهش می‌یابد.در ارتفاع 3500 متری فشار بارومتری تنها 483 میلی‌متر
جیوه است، یعنی تقریباً 40 درصد کاهش در مولکول های اکسیژن موجود در هر
تنفس.جهت اکسیژن رسانی مناسب به بدن سرعت تنفس شما (حتی در هنگام استراحت)
باید افزایش یابد. این تهویه اضافی محتوای اکسیژن خون را بالا می‌برد، ولی
نه در حد غلظت اکسیژن در سطح دریا.از آنجایی که مقدار اکسیژن مورد نیاز
برای فعالیت تغییری نکرده است، بدن باید خود را با مقدار کمتر اکسیژن تطبیق
دهد.به علاوه به دلایلی که کاملاً مشخص نیست، ارتفاع زیاد و فشار کمتر هوا
باعث نشت مایع از مویرگ ها می‌شود که همین عامل می‌تواند باعث افزایش
مایعات در ریه و مغز شود.ادامه مسیر به سمت ارتفاعات بالاتر بدون عادت کردن
(هم‌هوایی) و وفق یافتن با محیط می‌تواند به بیماری‌های شدید و حتی مرگبار
منجر شود.اگر به ارتفاعات بیش از 3000 متری می‌روید، در هر روز تنها 300
متر ارتفاع خود را افزایش دهید و در ازای هر 1000 متر بالا رفتن، یک روز
استراحت کنید
وفق یافتن (هم‌هوایی) چیست؟
دلیل اصلی بیماری ارتفاع، رفتن به بلندی‌ها
با سرعت زیاد است. با صرف وقت بیشتر، بدن شما می‌تواند خود را با کاهش
تعداد مولکول های اکسیژن در یک ارتفاع مشخص سازگار کند.این مراحل به‌عنوان
وفق دادن (هم‌هوایی) یا عادت کردن شناخته می‌شود و عموماً 1 تا 3 روز برای
هر ارتفاعی وقت می‌گیرد؛ برای مثال اگر شما تا ارتفاع 3000 متری بالا بروید
و چندین روز را در آن ارتفاع بمانید، بدن شما به ارتفاع 3000 متری عادت
می‌کند. اگر شما تا ارتفاع 6500 متری بالا بروید، بدن شما دوباره به آن
ارتفاع عادت می‌کند.تغییرات زیادی در بدن شما رخ می‌دهد تا بدن، اجازه عمل
با اکسیژن کاهش یافته را پیدا کند. افزایش عمق هر تنفس و افزایش فشار سرخرگ
های ریوی، خون را مجبور می‌کند تا در قسمت هایی از ریه که در حالت عادی،
در ارتفاع دریا از آنها استفاده نمی‌شود، جریان پیدا کند.بدن گلبول های
قرمز بیشتری جهت حمل اکسیژن تولید می‌کند. بدن آنزیم خاصی را که اکسیژن
رسانی را تسهیل می‌کند، بیشتر تولید می‌کند.
انواع بیماری ارتفاع
به طور کلی بیماری های ارتفاع به سه دسته تقسیم می شوند:
1- سندرم ارتفاع زدگی حاد (Acute Mountain Sickness)
سردرد اولین علامت ناشی از AMS است. معمولا
سردرد در AMS همراه با بقیه علائم رخ می دهد، از جمله بی خوابی، ضعف
عضلانی، سرگیجه، بی اشتهایی و تهوع.این سردرد معمولا در شب و با فعالیت
زیاد بدتر می شود. بی خوابی بعد از سردرد، دومین علامت شایع است. اختلال در
خواب معمولا به دنبال تنفس دوره ای، سردرد شدید، سرگیجه و نفس تنگی رخ می
دهد.بی اشتهایی و تهوع نیز از علائم شایع هستند. کاهش ادرار(حتی با وجود
مصرف مایعات) نیز ممکن است رخ دهد.
2- ادم مغزی در ارتفاعات (High Altitude Cerebral Edema)
در موارد شدید ارتفاع زدگی حاد فرد دچار عدم
تعادل، گیجی و تغییر در سطح هوشیاری می شود که به این حالت، ادم مغزی ناشی
از ارتفاع زدگی می گویند.
3- ادم ریوی در ارتفاعات (High Altitude Pulmonary Edema)
ادم ریوی در ارتفاعات بالا معمولا در عرض 2 تا 5 روز بعد از رسیدن به ارتفاع بالا رخ می دهد.
ادم ریوی به ندرت در ارتفاعات زیر 2500 تا
3000 متری رخ می دهد و همین طور به ندرت در افرادی که در ارتفاع خاص، حدود
یک هفته هم هوایی داشته اند اتفاق می افتد.اولین علائم ادم ریوی تنگی نفس
فعالیتی، سرفه و کاهش ناگهانی عملکرد ورزشی است.
در پی ادم ریوی، تنگی نفس استراحتی و خس خس
سینه شروع می شود. سرفه بدتر می شود و در نهایت خلط کف آلود صورتی رنگ که
بیانگر ادم ریوی است، دیده می شود.
پیشگیری از بیماری ارتفاع
پیشگیری از بیماری ارتفاع به دو دسته تقسیم
می شود: وفق دادن (هم‌هوایی) مناسب و داروهای پیشگیری کننده.در مورد
داروهای پیشگیری‌کننده باید با پزشک مشورت کنید، ولی چند راهنمایی جهت وفق
دادن (هم‌هوایی) مناسب در ذیل آورده شده است.اگر امکان آن هست، راهپیمایی
را از ارتفاع کمتر از 3000 متری شروع کنید و بالا بروید.در 24 ساعت اول از
تلاش بیش از حد یا حرکت به سمت ارتفاعات بیشتر خودداری کنید.اگر به
ارتفاعات بیش از 3000 متری می‌روید، در هر روز تنها 300 متر ارتفاع خود را
افزایش دهید و در ازای هر 1000 متر بالا رفتن، یک روز استراحت کنید.
به ارتفاع بالاتر بروید و در ارتفاع کمتر
بخوابید. این روش بسیار زیاد توسط کوهنوردها استفاده می‌شودشما میتوانید
در یک روز بیش از 300 متر بالا بروید و برای خواب به ارتفاعات پائین‌تر
برگردید.اگر علایم خفیف بیماری ارتفاع را دارید، بالاتر نروید تا زمانی که
علایم کاهش یابد. اگر علایم افزایش یافت، پایین، پایین و پایین‌تر بروید.به
خاطر داشته باشید که افراد مختلف با سرعت های متفاوت به محیط عادت
می‌کنند. قبل از اینکه به بالاتر صعود کنید، از اینکه همه افراد گروه به
محیط عادت کرده‌اند اطمینان حاصل کنید.آب کافی به بدن برسانید. عادت کردن
به محیط (هم‌هوایی با محیط) معمولاً با از دست دادن مایع همراه است.
بنابراین شما باید مایع زیادی بنوشید تا آب کافی به بدن شما برسد (حداقل 3
تا 4 لیتر در روز). ادرار باید فراوان و شفاف باشد.به خودتان سخت نگیرید.
تلاش بیش از حد در بدو ورود به ارتفاعات نداشته باشید. فعالیت های سبک در
طول روز از خوابیدن بهتر است، چرا که تنفس در طول خواب کاهش می‌یابد و
علایم را وخیم تر می‌کند.از دخانیات و الکل و دیگر داروهای آرامبخش شامل
باربیتورات ها، مسکن‌ها و قرص های خواب اجتناب کنید. این آرام‌بخش‌ها تنفس
را در طول خواب بیش از پیش کاهش می‌دهند و منجر به بدتر شدن علایم می
شوند.تا زمانی که در ارتفاعات هستید، رژیم با کربوهیدرات بالا (بیش از 70
درصد از کالری رژیم از کربوهیدرات ها) داشته باشید.روند وفق دادن
(هم‌هوایی) با آب‌رسانی ناکافی به بدن، تلاش بدنی بیش از حد و مصرف الکل و
دیگر داروهای آرامبخش متوقف می شود.
منبع:tebyan.net
